Erkeklerin testislerinden çıkan kirli kan taşıyan toplardamarlarda genişleme oluşabilir. Bu genişlemeye varikosel ismi verilmektedir. Varikosel hastalığı genellikle sol testiste gözlemlenmektedir. Sol testis bulunduğu yer itibarı ile daha çok basınca ve diğer testise göre daha yavaş bir kan akımına sahip olduğu için varikosel oluşma olasılığının yükseldiği bilinmektedir.
Varikosel ilk düzeylerde belirti vermeyebilir. Ancak yıllar geçtikçe damarlar genişlemeye başladığından testiste ağrı ve şişkinlik oluşabilir. Özellikle sıcak havalarda ve çok uzun süre ayakta kalınma durumlarında damarlar belirginleşeceği için ağrı artmaya başlar. Varikosel çok ileri boyuta geldiğinde ise testis boyutu küçülebilir ve yumuşama hissedilebilir.
Elle muayene ile varikosel tespit edilebildiği gibi ultrason ile görüntülenerek de tespit edilmektedir.
Spermlerin sağlıklı bir biçimde üretilebilmesi için vücut ısısından daha serin bir ortam olması gerekmektedir. Bu nedenle testisleri saran dış torbalardaki ısı vücut ısısına göre daha düşüktür. Varikosel nedeniyle damarların genişlemesi sonucu kan birikmesi nedeniyle ısı artar ve sperm üretimini ve sprem kalitesini olumsuz etkiler.
Varikosel nedeniyle sadece ısı artışı dışında böbrekler ve böbrek üstü bezlerinden ulaşabilecek toksik materyallerde testiste birikebilir ve spermleri olumsuz etkileyebilir.
Her varikosel görülen vaka da tedavi uygulanmaz. Sperm sayısını sadece varikosel azaltmayacağı için farklı faktörler varsa araştırılmalıdır. Yine sıfır sperm durumu dediğimiz azospermi durumunda da sadece varikosel düşünülmemelidir.
Varikosel ameliyatları mikro cerrahi yöntemi kullanılarak yapılmaktadır. Hastanın kasık bölgesine 2 cm kesi açılarak girilir ve testis damarlarına ulaşılır. Ameliyatlar lokal ya da genel anestezi uygulanarak yapılmaktadır. Ameliyat esnasında mikroskop kullanımı damarların hızlı ve daha net bulunmasını sağlar ve testisin diğer damarlarına zararı en aza indirir. Varikosel ameliyatında genişlemiş olan toplar damarlar diğer damarlardan ayılır, bağlanır. Ameliyat süresi ortalama 1 ila 2,5 saat aralığındadır.
Mikro cerrahi ile yapılan ameliyatlarda başarı şansı çok yüksektir. Hastalığın tekrar etme olasılığı ve ameliyat sonrası komplikasyon oluşma durumu çok düşüktür. Ameliyat sonrası hasta aynı gün taburcu edilir. Taburcu edildikten 2-3 gün sonrası işe dönebilir. Yine hasta ameliyat sonrasında çok az ağrı hissetmektedir.
Herhangi bir komplikasyon gelişmemiş ise sperm sayısındaki artışı görebilmek için ameliyat sonrası 3-6 ay beklemek gerekir. 6. Aydan sonra hala sperm sayısı ya da kalitesi artmamışsa daha fazla beklemek sonucu değiştirmez. Ancak ameliyat olan hastaların %70’inde iyileşme görülür. Yine ameliyat sonrasında 1 yıllık süre içerisinde gebelik beklenti oranı %40 civarındadır.
Fakat bazı erkek hastalarda sperm sayısı ve kalitesi artmayabilir. Bazen ender de olsa ameliyat sonrasında sperm sayısı ve kalitesinde düşüş olabilir. Bunun nedeninin ameliyat sonrası oluşan komplikasyonlar olduğu düşünülmektedir.
Varikosel ameliyatı sonrasında bekleme süresi olan 6 ay sonunda sperm kalitesi ve sayısında bir artma olmayan, doğal yol ile gebelik oluşmaması durumunda yardımcı üreme teknikleri ile tedavi edilmesi gerekebilir.
Tüp bebek tedavisi ile sperm sayısı ve hareketliliği düzelmemiş erkek hastalarımız bebek sahibi olabilmektedirler.
